دموکریتوس

استاد فرضعلی
تهییه وتنظیم:علی شمشیریان جرفی
مرکزتربیت معلم حضرت ثامن الححج (ع) مشهد
سال تحصیلی 89-1388 

زندگی نامه
دموکریتوس فرزند هگسیستراتوس اهل شهر آبدرا یونان می باشدسال تولداودقیقا معلوم نیست وبنابراعتقاددیوزنس لائرتوس هنگامی که آناکساگوراس مردی سالخورده بوددموکریتوس جوانی بوده چهل سال کوچک ترازایشان وچون می دانیم آناکساگوراس500سال پیش ازمیلاد متولدشده بنابراین سال تولددموکریتوس حدود460پیش ازمیلادمیباشد0
• دموکریتوس عمری طولانی داشته وهنگام مرگ109سال سن داشته است وبدین سان درسال380پیش ازمیلادفوت کرده است0
• درباره ی زندگی دموکریتوس نقل های فراوانی است که جزاندکی ازآن بقیه راتاریخ افسانه ای بیش نمی دانداماآنچه موردقبول است این است که وی درجوانی بالوکیپوس برخورد کرده ونزدوی مطالب فراوان آموخته است وشاید باآناکساگوراس هم برخوردداشته باشد
• روی دادهای مهمی که درزندگی این فیلسوف به چشم می خوردسفرهای فراوانی است که وی برای کسب دانش به کشورهای مختلف داشته است که گفته می شود وی ابتدا به مصررفت وسپس به بابل ودرنهایت به ایران سفرکرد از جمله سفرهای افسانه آمیزوساختگی برای وی سفر به هندوستان ودیداروهمنشینی اش بافیلسوفان عریان می باشد که قابل قبول نیست به هرحال پس ازپنج سال سفرسرانجام به زادگاهش آبدرا بازگشت وبه کارنوشتن وتدریس مشغول شد
• داستانهایی که وی درپایان عمرازترس پیری وناتوانی دست به خودکشی زده است حقیقت ندارد همچنین داستانهایی که وی جهان را مسخره می کرده وبه همه چیز آن می خندیده که لقب فیلسوف خندان به او داده اند واقعیت نداردویا پیشگویی وجادوگری هایی که به وی نسبت میدهند
• امابی شک دموکریتوس فردی بوده صاحب دانایی وگریزان ازشهرت وجاه طلبی وبراین اساس مورد توجه همشهریانش قراردارد
• دموکریتوس آنقدرازمقام علمی بالایی برخورداربوده که دردوران باستان اورامی توان فقط باارسطو برابر دانست دموکریتوس باجامعیت علمی گسترده ای که داشت برعکس استاد خودیعنی لوکیپوس بسیارپرکاروپرنویس بود امابدبختانه ازکتابهای بی مانند او جزنامی در دست مانیست
• مجموعه نوشته های دموکریتوس را ثراسولوس درسیزده تترالوگی(مجموعه های چهاررساله ای)قرار داده است که مجموعا52رساله ونوشته رادربرداشته است واین نوشته هارا می توان درپنج عنوان اصلی جای داد
• 1)اخلاقیات
• 2)فیزیک یامبحث طبیعت
• 3)ریاضیات
• 4)موسیقی
• 5)موضوعات فنی
• امابزرگترین کتاب دموکریتوس دیاکوسموس است که وی اصول وعقاید خود را درباره ی هستی وپیدایش جهان ونظریه ی اتومیسم عرضه کرده است وی احتمالااین کتاب راپس ازبازگشت ازجهان گردی هایش وپس ازسالهای 430پیش ازمیلاد نگاشته است که متاسفانه جزتکه هایی
• ازمباحث این کتاب که در سایر نوشته ها نقل شده که آنهاهم سخت مشکوک هستند اثری نیست که نویسنده ای به نام دلیز همه ی این نوشته هارا درکتاب خود گرد آورده ودردرحدود 223مبحث به بررسی آنها پرداخته است 
• اصول ونظریات دموکریتوس اگر چه در ابتدا ذکر شد که از نوشته های دموکریتوس جز نامی دردسرس نیست ولی به گفته ی فیلسوفان نظریات وی درزمینه ی نظریه  ی اتومیستی چنان با نظریه ی استادش لوکیپوس درآمیخته است که تفکیک آنها بسیار دشوار وتقریبا ناممکن است ازارسطو نقل شده است که می گوید (این مرد به نظر میرسد که درباره ی همه چیزاندیشیده است)
• جهانشناسی:
اصول نظریه ی جهانشناسی دموکریتوس مانند استاد خود لوکیپوس است که به گفته ی خوداوازکل درهم
• آمیخته است واتومهای بی پایان گردابی با همه گونه شکلهاجداشده وانگیزه ی این کار یک جبروضرورت جاویدان است پیدایش جهانها خود به خودی ودریک لحظه ی معین صورت گرفته است وجهان آفریده ی هیچکس نیست ووجوداویک جبر وضرورت ذاتی هستی است ازبین رفتن وانحلال جهانها به نظر وی برخورد آنها به یکدیگرونیز چیره شدن جهانهای بزرگتربرکرات کوچکتراست ووی به خدایان یونانیان همزمانش نیز معتقد نبود
• روح احساس وادراک ایشان روان یاروح رامتشکل ازاتومهای کروی شکل وآتشین می داندبدین ترتیب روح مادی است ومرکب ازاتومهای کروی شکل مانند آتش  که دارای همه ی اتومهاست چون اتومهای کروی شکل بنا بر خاصیت ذاتی خودهر گز آرام ندارند وهمواره درجنبش هستند تن انسان رانیز به همراه خود به حرکت درمی آوردوایشان مانند استاد خود لوکیپوس تنفس راسرمایه ی زندگی می داند ه
• نظریه ی شناخت کوشش اساسی دموکریتوس درباره ی شناخت این است که نشان دهد شناخت اصیل به تنهایی از راه حواس امکان پذیر نیست وباید همراه وهمگام باآن معیاردیگری دردست داشت که مکمل شناخت حسی باشد وبرای وی دومین معیار شایسته ی اعتماد اندیشه یاتعقل است واز این راه است که کشف ودریافت حقیقت امکان پذیر می شود
اخلاق  دراین زمینه دموکریتوس شیوه ی کلی فلسفی خود را دنبال کرده است درنظام اخلاقی دموکریتوس معیار درست رفتار وکردارهمواره تفکر تعقل وارزش وپرورش آنهاست وبرای وی برترین
 خیر نیکبختی فردی واجتماعی انسانهاست وسرچشمه ی نیکبختی هر کسی دردرون اووروحش نهفته است وازنظر اونیکبختی انسانها همین شادمانی ظاهری انسانهاست
 آدمی وتکامل زندگی اواز مهمترین کوششهای ناب وباارزش دموکریتوس نظریات او درزمینه ی پیدایش زندگی اجتماعی آدمی وتمدن وفرهنگ اوو تکامل وگسترش آن است وی تاآنجا که مامی دانیم نخستین متفکر وفیلسوف تاریخ است که دراین زمینه اندیشیده است